Dit artikel beschrijft een van de drie concrete cases die zijn bediscussieerd tijdens de meetup ‘Designing personal data ownership’. Aan de hand van deze cases zijn de eerder omschreven ontwerpprincipes opgesteld.
Het is sowieso al iets waar je jaarlijks tegenop ziet: de belastingaangifte. De afgelopen jaren heb je dit niet alleen voor jezelf gedaan, maar ook voor je dementerende vader. Elk jaar moet je vader jou via DigiD opnieuw een machtiging geven voor de belastingaangifte van dat specifieke jaar. Helaas is je vader dit jaar zo wilsonbekwaam geworden dat hij niet meer begrijpt waarom het nodig is en wat hij moet doen. Bellend met DigiD kom je erachter dat je toch écht die machtiging nodig hebt en dat ze niets voor je kunnen betekenen zonder een bewijs van ondercuratelestelling. Dit bewijs kan je alleen krijgen via een rechter.
Bij een digitale identiteit voor mantelzorgers wordt niet vaak stilgestaan door de overheid en de initiatieven. De vergrijzing van de samenleving maakt de ontwikkeling van een digitale mantelzorgeridentiteit steeds belangrijker. Maar belangrijk is iets anders dan eenvoudig. Hoe weet de overheid zeker dat je vader wilsonbekwaam is geworden en dat jij het systeem niet misbruikt?
Het huidige systeem is vooral gebaseerd op het idee van wantrouwen. Je moet allerlei gegevens aanleveren voordat de overheid je gelooft en jou als mantelzorger ziet. Zelfs dan kan alles nog worden ingetrokken zodra je vader – in zijn verwardheid – de machtiging intrekt.
“We are managing our societies on distrust, and therefore we get distrust. It would be really different if we would start to design our systems on high trust, so not on competition but on cooperation.” [1]
Wat als je een digitale identiteit voor een mantelzorger ontwerpt vanuit een high trust principe? De overheid zou dan op jouw woord moeten geloven dat je vader ook echt wilsonbekwaam is geworden en zelf niet meer de belastingaangifte kan doorvoeren. We zouden standaard digitaal of schriftelijk vast moeten leggen wie in een dergelijk geval verantwoordelijk is voor het vaststellen van onze wilsonbekwaamheid en wie verantwoordelijk wordt voor het regelen van verschillende financiële of digitale zaken. Als je dan wilsonbekwaam wordt – abrupt of geleidelijk –, worden de mensen die de verantwoordelijkheid hebben gekregen ook automatisch gemachtigd.
Dit systeem kan ook worden toegepast in andere gevallen, wanneer je bepaalde taken liever uitbesteedt, omdat je er zelf te weinig verstand van hebt. Uiteraard moet de persoon die de machtigingen opstelt wel op elk moment alle machtigingen kunnen intrekken. Het is immers belangrijk dat het systeem transparant blijft en dat de desbetreffende persoon ook toegang heeft tot zijn of haar gegevens en handelingen.
Natuurlijk kan dit systeem, zoals alle systemen, ook misbruikt worden en zullen er nog veel haken en ogen aan zitten. Toch is het een interessant idee om bij stil te staan; het zijn de mensen die het dichts bij de wilsonbekwame of desbetreffende persoon staan die het meeste van de situatie afweten en vaak ook het beste kunnen helpen. Vertrouwen wordt uiteindelijk gestimuleerd als vertrouwen ook in het ontwikkelde systeem wordt gebruikt als bouwsteen.
Voor meer informatie kun je bij deze link een kijkje nemen:
[1] Marleen Stikker over distrust en high trust – Future of Trust Summit 2018
Auteur: Denise Op den Kamp